Ženevsko ili Lemansko jezero, je najveće jezero na Alpima.
Ženevsko ili Lemansko jezero, je najveće jezero na Alpima.
Ima oblik polumjeseca. Njegova površina iznosi 581 km2, i predstavlja granično jezero između Švajcarske i Francuske. Od ukupne površine, Švajcarskoj pripada 347 km2 (59,53%), a preostalih 234 km2 (40,47%) Francuskoj. Jezero je smješteno u Alpima, na nadmorskoj visini od 372 m, a svega 70 km od ovog jezera nalazi se najveći vrh Alpa – Mon Blan. Dugačko je 72 km, i ima najveću širinu od 15 km. Najveća dubina jezera iznosi 310 m, dok prosječna dubina iznosi 173 m.
Jezero se može podjeliti na tri dijela, obzirom na različite načine nastanka. Istočni dio jezera nastao je u procesu sedimentacije, a naziva se Gornje jezero. U središnjem djelu, nalazi se Veliko jezero, koje je tektonskog porijekla, i ujedno čini najdublji, najširi i najveći dio Ženevskog jezera. Malo jezero se nalazi na jugozapadu, i predstavlja uži i strmiji dio jezera.
Predio koji okružuje jezero predstavljen je visokim planinama, koje su tokom većeg djela godine pokrivene snijegom. Ženevsko jezera podsjeća na duboko i izduženo korito, što je posledica njegovog načina postanka. Basen jezera predstavlja prošireni i potopljeni dio valova jednog od rukavaca nekadašnjeg Ronskog lednika. Na mjestu gdje se lednik otopio, valov je pregrađen naslagama morenskog materijala i pretvoren u terminalni basen. Ukupna zapremina jezera kreće se od 89 do 100 km3 vode. Dubina Ženevskog jezera se povećava od obale prema središnjem djelu, i to naročito iz pravca juga i sjevera. Izobata od 50 m na više mjesta se nalazi u neposrednoj blizini obale, tako da ona zahvata više od 90 % cjelokupne jezerske površine. Maksimalna providnost jezera dostiže 24 m.
U jugoistočnom dijelu jezera, uliva se rijeka Rona, koja izvire na Bernskim Alpima. Ona pod istim imenom ističe iz jugozapadnog dijela jezera, na mjestu gdje se nalazi grad Ženeva. Nakon što Rona istekne iz jezera, ona prima svoju lijevu pritoku Avr. Osim Rone, Ženevsko jezero dobija vodu još od 21 veće pritoke, od kojih su veće: Aubonne, Venoge, Vuachere, Veveyse i Morges. Pored toga što jezero dobija najvećim dijelom vodu od svojih pritoka, ono se jednim dijelom hrani vodom i od kišnice i sniježnice. U hranjenju jezera vodom, rijeke učestvuju sa 93,4 %, a padavine sa svega 6,6 %. Jezero najviše gubi vodu oticanjem Rone, čak se 84,4 % vode izgubi na ovaj način, dok se ostatak od 15,6 % gubi isparavanjem (5,2 %) i podzemnim procijeđivanjem (10,4%).
Voda u jezeru ima zelenkastoplavu boju i odlikuje se velikom čistoćom. U jednom litru jezerske vode može se naći svega 195 mg rastvorenih mineralnih materija, koje rijeke donose sa okolnih planina. Jezero se odlikuje ujednačenim vodnim bilansom i neznatnim kolebanjima vodostaja. Primjetno je da se maksimalni vodostaji javljaju u julu i avgustu. Tada se javlja najintezivnije otapanje snijega i leda na planinskim vrhovima. Nakon što voda biva oslobođena iz snijega i leda, nju prihvataju rijeke i transportuju u Ženevsko jezero. Minimalni vodostaji jezera javljaju se tokom zimskih mjeseci, jer se tada ne javlja otapanje snijega i leda. Voda se u jezeru prilično brzo mijenja, što je posledica priticanja značajne količine vode, koju u jezero unose brojne pritoke, kao i rijeka Rone koja otiče iz jezera. Površina sliva Ženevskog jezera iznosi 7 975 km2.
Ženevsko jezero nalazi se u umjerenom klimatu, koji se nalazi pod uticajem i Atlanskog okeana i Sredozemnog mora, mada često mogu do jezera dospjeti i klimatski uticaji iz Sibira. Dominantni vjetrovi koji se javljaju na prostoru jezera, uglavno duvaju sa jugozapada i sjeveroistoka. Srednja mjesečna temperatura vazduha se kreće oko 1o C u zimskim mjesecima, do 20o C u ljetnjim, dok se srednje godišnje temperature kreću između 7-12o C. Termički režim vode jezera zavisi od temperature vode pritoka i temperature vazduha. Tokom hladnih zimskih mjeseci, površina jezera se zaledi, a led se zadržava 3 – 5 nedelja. Ljeti se površinski sloj jezerske vode zagrije i do 20˚ C.
Struje u jezeru kreću se od ušća ka izlasku Rone, ali i od ušća drugih manjih rijeka koje se ulivaju u jezero, ka centru jezera. Treba istaći, da je voda koju donose pritoke jezera, u najvećoj mjeri hladnija od vode koja je prisutna u jezeru. Kada ova voda dospje u jezero, kao teža, ona odlazi u dublje djelove jezera, izdižući topliju vodu ka površini. Ženevsko jezero zbog svoje konfiguracije je veoma pogodno za obrazovanje „seša“ (to je ritmičko izdizanje i spuštanje površinskog sloja vode). Ova pojava nastaje kao posledica naglih promjena vazdušnog pritiska nad određenim djelovima jezera, i ona na Ženevskom jezeru traje 1 sat i 13 minuta.
Pripremio: UrnGiS
(Geografija za sve)