Poskok - Zmije III. dio

Poskok (lat. Vipera ammodytes (Linnaeus, 1758)) je najopasnija i najveća evropska otrovnica.

Ime poskok dobio je prema narodnom vjerovanju da ova zmija može daleko da skoči i u tom skoku ujede ljude i životinje. Ova kao i mnoge druge zablude i predrasude vezane za ovu zmiju (i zmije uopšte) su razlog što ih ljudi često nemilosrdno i bez razloga ubijaju.

                    OTROVNICE SA NAŠIH PROSTORA

Poskok naseljava Balkansko poluostrvo od sjevero-istoka Italije do Grčke i Ciklada. Takođe živi i u azijskom dijelu Turske, Gruziji, Jermeniji, Azerbejdžanu.

Živi na suvim, kamenitim, sunčanim padinama s rijetkim biljnim pokrivačem. Može se naći i u svijetlim šumama, na kamenim čistinama, kao i na kultivisanim površinama kao što su bašte i vinogradi. Može se naći na nadmorskim visinama od 0 do 2500 m.

Može dostići dužinu do 95 cm (prosječna dužina je oko 65 cm). Ženke su obično veće od mužjaka. Najprepoznatljivija karakteristika poskoka je roščić na vrhu njuške. Tijelo je prilično debelo a glava trouglasta i veoma izražena. Zjenice su vertikalne pukotinaste (kao kod mačaka). Leđna strana tijela kod mužjaka je obično bijela ili svijetlo siva a kod ženki je najčešće smeđa, crvenkasta, žućkasta ili mrke boje. Oba pola na sredini leđa imaju karakterističnu šaru koja je tamnija od njihove osnovne boje (crna ili tamno smeđa) koja može imati cik-cak formu ili se sastoji od serije rombova koji su najčešće spojeni ali mogu biti i razdvojeni. Na bokovima se obično nalaze tamne mrlje koje mogu biti okrugle ili nepravilnog oblika. Trbuh je sivkast sa braon tačkama, dok je donja strana repa obično žućkasta crvenkasta ili čak zelenkasta. Melanistične jedinke su veoma rijetke.

Hrani se sitnim sisarima, pticama, gušterima, drugim zmijama, pa čak i krupnijim insektima. Predatori ove vrste su uglavnom ptice (grabljivice, vrane, galebovi, pa čak i čaplje). Pretpostavlja se da je glavni predator mladih jedinki fazan. Zabilježeni su i slučajevi da zmije smukulje jedu sitnije jedinke. Predatori su i neki sisari: jazavci, lisice, ježevi, mačke, lasice i kune zlatice.

Penje se po grmlju i drveću da bi se sunčao i u potrazi za pticama i glodarima (naročito u jesen kada glodari sakupljaju plodove). Takođe se često može naći i na kamenim zidovima gdje traži guštere. U proljeće i jesen uglavnom je aktivan danju a ljeti, kada su dnevne temperatire visoke, aktivniji je u sumrak i noću. Relativno je spor i flegmatičan, ali kada je uznemiren veoma hitro bježi. Ako nije u situaciji da pobjegne veoma glasno sikće ili se kamuflira i ukoči. Brani se ujedom samo onda kad nema drugog izlaza. Što se tiče otrova, može biti smrtonosan iako su u današnje vrijeme rijetki smrtni slučajevi. Mjesto ujeda veoma brzo otekne i jako boli. Poskok se boji vode i ne voli da se kvasi osim ako nije pitanje života i smrti. Jedan od efikasnih načina da ga otjeramo jeste polivanje vodom.

Parenje se odvija u proljeće nakon izlaska iz hibernacije (zimskog sna). Parenju prethode impresivne borbe mužjaka za ženku. Vrsta je ovoviviparna što znači da ženke u utrobi čuvaju jaja do izlijeganja (4-20) mladih. Mladi se rađaju u periodu od avgusta do oktobra.

                                                                                                       Autor teksta: Dr Lidija Polović

                                                            Kustos u zbirci gmizavaca

Prirodnjačkog muzeja Crne Gore

Foto: Lidija Polović, Ondrej Vizi i Snežana Vuksanović