Na krajnjem istoku Srbije, na obroncima Stare planine i 30 km udaljeno od Pirota, nalazi se selo Gostuša.
Na krajnjem istoku Srbije, na obroncima Stare planine i 30 km udaljeno od Pirota, nalazi se selo Gostuša.
Selo Gostuša ili “Kameno selo” nalazi se na 700 metara nadmorske visine i predstavlja dio Parka prirode Stara planina. Specifičnost ovog neobičnog mesta je jedinstvena arhitektura koja je sačuvana u svom autentičnom stanju.
Zanimljiva i nesvakidašnja, priča o Gostuši prešla je granice Srbije i privukla pažnju stručnjaka širom svijeta. Razlog leži u kućama građenim od kamena, blata i drugih prirodnih materijala koje su stanovnici pronalazili u okolini Stare planine. Pored toga što predstavljaju pravi kuriozitet za arhitekte širom svijeta, ova domaćinstva su posebna i po tome što su očuvala autentičan izgled.
Zbog toga je ovo selo jedinstveno u ovom kraju i zaštićeno je kao nepokretno kulturno dobro.
Naravno, tu je i činjenica da se ne radi o jednoj, dvije ili tri kuće. Radi se o čitavom selu u kojem je nekada živjelo oko 1.500 stanovnika, a danas svega stotinak. Zbog toga ovo staroplaninsko selo predstavlja jedinstvenu ambijentalnu celinu i prirodni i kulturno-istorijski spomenik na čijoj zaštiti, istraživanju i promociji se radi nekoliko godina unazad.
Projekat zaštite radili su stručnjaci niškog Zavoda za zaštitu spomenika. Projekat je prepoznat i od strane Evropske unije pa je u konkurenciji od 180 evropskih projekata nagrađen Gran prijem.
Ono što je do sada utvrđeno jeste da su kuće zidane bez maltera ili bilo kog drugog vezivnog materijala, tačnije tehnikom pod nazivom suvozidica. Kuće su od tugle, tzv tuglare, osnova je od kamena, a konstrukcija od drveta obložena tuglom (kombinacija zemlje i slame) a to je karakterističan stil gradnje za sva sela u južnom i istočnom dijelu Srbije.
Umjesto ćeramide i crepa, kao osnovni materijal za pokrivanje služe kamene ploče, pa su sve zgrade praktično od temelja do krova, od kamena. Za
izvođenje ovakvih radova potrebni su veliko majstorstvo, iskustvo i trud.
Ova tehnika se vekovima unazad koristila u Gostuši, a rezultati govore sami za sebe. Oni se ogledaju u kućama koje iako stare i trošne, i dalje ne podležu zubu vremena. I upravo je to ono što ih čini tako jedinstvenim, rijetkim i nečim što jednostavno mora da se vidi i doživi.
Ovde nema signala mobilne telefonije, a fiksni telefon postoji samo u jednoj kući što upravo oni koji ovo selo vide kao turističku destinaciju ističu kao veliku prednost.
U selu Gostuša u ponudi je pet kuća za smještaj turista. Uz pomoć države, nadaju se da će biti obnovljena još neka od oko 200 autentičnih kamenih kuća koje su napavljene prije stotinak godina.