Speleologija je naučno istraživanje pećina, jama i drugih oblika kraškog reljefa.
Speleologija je naučno istraživanje pećina, jama i drugih oblika kraškog reljefa.
Neposrednim opažanjem, premjeravanjem, bilježenjem i analizom strukture saznaju se istorija nastanka podzemnog objekta, promjene kroz koje prolazi, kao i drugi relevantni procesi. Speleologija je multidiscipinarna nauka koja u koristi elemente hemije, biologije, geologije, fizike, meteorologije i kartografije kako bi se našli i ispitali složeni kraški oblici reljefa, prevashodno jame i pećine...
Speleologija je korisna i drugim naukama, prije svega geologiji i geografiji, te arheologiji. Podaci koje prikupe speleolozi značajni su i za vojsku (pećinski sistemi kao skloništa ili skladišta), vodoprivredu (eksploatacija podvodnih voda i izvora), turizam (otvaranje pećina i jama za posjetioce).
Zašto se onda speleologija navodi kao ekstremi sport? Najprije, zato što se mnogi ljudi bave zavlačenjem u pećine i jame iz adrenalinskih razloga. A potom i zato što postoji opasnost da se komad stijene odvali i zvekne vas u glavu, a to je, složićete se, prilično ekstremno. No, bilo da se u pećinu silazi zbog naučnog istraživanja ili rekreakcije, u speleologiji oba aspekta se, gotovo neraskidivo, prepliću.
Istraživanje pećina počelo je s Edvardom Martelom krajem XIX. vijeka. Razvijalo se cijele prve polovine XX vijeka, da bi tek posle rata i s razvojem novih materijala i tehnologija, kada je osnovana kompanija Petzl, speleologija postala dostupna građanstvu. Odjeća i obuća, te komplet za penjanje i spuštanje spadaju u osnovnu opremu. U naprednu spadaju užarija, alati za postavljanje sistema i pomoćne alatke.
U pećinama vlada ujednačena temperatura tokom godine, oko 12 stepeni. To je prilično hladno, ali se pećinari od napora veoma brzo ugrijju. Stoga, ako nema povećane vlažnosti, vode, ili vjetra, da bi se koristila neoprenska odijela, da bi se koristili PVC-kombinezoni, iskusni speleolozi preferiraju laku sportsku jednodjelnu odeću. Takođe, u zavisnosti od stanja pećine koriste se gumene čizme sa dobrim đonovima koji sprečavaju proklizavanje, ali mogu se koristiti i planinarske čizme ili patike kakve koriste penjači, platnene, opišivene gumom, sa dobro prošaranim đonom.
Oprema za kretanje po pećini sastoji se iz speleooškog pojasa koji liči na penjački, ali je krut i služi za to da drži pećinara uspravno na užetu. Pojas ima držače za noge i uprtač koji na grudima ima ima tzv. krol. To je grudni penjač koji ima zupce. Propuštaju uže kada se penjete, a zarivaju se prilikom opterećenja, tako da vas drže bezbjednim. Ručna penjalica ili malpa (majmun) radi na sličnom principu kao krol i služi da vam obezbijedi upor za nogu prilikom penjanja. Desender ili blok koristi se za kontrolisano spuštanje.
Obavezna oprema su i jedna električna lampa, na šlemu, te karbidna lampa, kao što su nekad koristili rudari. Šlem obavezno ima uprtače sa unutrašnje strane da bi ublažio udarce. Obično sa stene padaju kamenčići, ali ako se dogodi da se pojavi, već pomenuta, klocna amortizujući šlem može da vam spase život. Alate za postavljanje sistema, otkriću vam kasnije, ali zbirka je, vjerujte mi, impresivna. Čekići, pajseri, štemajzi, zaglavci, karabineri, borer i spitovi, sidrišta, podloške, transportne vreće, ekscentrici i koješta još.
Za pohađanje speleološkog kursa ne postoje prepreke ili ograničenja. Dovoljno je da imate saglasnost roditelja, ako imate od 15 do 17 godina, i da ste spremni da se malo oznojite i naučite kako se penje, koristi oprema.
Speleološki život veoma je uzbudljiv. Ide se na planine i zavlači u kojekakve rupčage, uglavnom blatnjave. S vedrije strane, na svježem ste vazduhu u dobrom društvu i možete svašta da naučite. Ukoliko želite da jednog dana kročite na mjesta na kojima ljudska noga prije vas nije stupila ili budete koristi nauci i prije nego što joj, eventualno, zavještate organe, speleologija je dobra aktivnost za vas. Preporučuje se posebno omladini jer život u speleo-klubu uči kako da sve vladate u potencijalno opasnim situacijama, te kako da ne ugrozite sebe i druge. Dodir hladne stijene, mrak i tminu višestruko nadmašuju dobiti iz speleologije, a to je povećanje samopouzdanja, psiho-fizičke kondicije i naravno, predivni vidici na pećinske odaje i ukrase koje zaista malo ljudi može uživo da iskusi.
(B92.net)