Posle više od tri decenije, Srbija će dobiti novi nacionalni park!
Posle više od tri decenije, Srbija će dobiti novi nacionalni park!
Planine Kučaj i Beljanica, uz Frušku goru, Đerdap, Taru, Kopaonik i Šar-planinu, biće šesto prirodno područje pod najvišim stepenom zaštite. U "elitnom" društvu, ovi predjeli netaknute prirode naći će se jer su najveći rezervoar pitke vode u Srbiji, imaju velike površine pod šumama u okviru kojih je nekoliko prašumskih rezervata, 3 stroga prirodna rezervata (Vinatovača, klisura Resave i Busovača), oko 150 speleoloških objekata, 12 spomenika prirode...
Zvanično proglašenje novog nacionalnog parka "Kučaj-Beljanica", očekuje se naredne godine. Njegova sjeverna "granica" je Beljanica, a južna Kučaj, pod čijim najvišim vrhom izvire Resava. Obuhvataće 50.000-60.000 hektara, najviše u opštini Despotovac, kao i u atarima Žagubice, Bora i Boljevca.
Ovo područje je, prije svega, najveći rezervoar pitke vode u Srbiji sa mnogobrojnim kraškim izvorima i vrelima. Osim toga, ima očuvane velike površine pod šumama. Bukove sastojine u okviru kojih je izdvojeno nekoliko prašumskih rezervata. Kučajske planine su najveći nenaseljeni prostor u Srbiji.
Pećine i drugi speleološki objekti, njih 150, posebno su blago ovog kraja, a najpoznatije su Velika Atula, Radoševa i Lazareva (Zlotska) pećina. Iz bogatog geonasleđa izdvajaju se Lazarev kanjon, čuvena prerast Samar, uvala Rečke i Busovata. U čitavom području rastu stare, reliktne biljne vrste kao što su tisa, grab, bršljan, jorgovan...
Stanište je 755 takozvanih biljnih taksona, što je petina ukupne flore naše zemlje, a čak 45 je u Crvenoj knjizi flore Srbije. Tu raste i srpska ramonda, cvijet feniks čijim se nošenjem na reveru u Srbiji obilježava Dan primirja u Prvom svjetskom ratu.
Planinska cjelina Kučaj-Beljanica, dom je i za 23 % faune gmizavaca, 130 vrsta ptica i 70 % ukupne faune sisara. Među njima su i ris, vidra, mrki medvjed i vuk koji su na Crvenoj listi ugroženih kičmenjaka Srbije.
Oblast novog nacionalnog parka, istovremeno je bogata i kulturno-istorijskim nasleđem, još od praistorije. U okolini Despotovca nađeni su najstariji ostaci ljudskih naseobina na ovim prostorima, a naselje u Zlotskoj pećini u kom su izrađivani nakit, alatke i oružje, postojalo je od četvrtog milenijuma pa do VII vijeka prije naše ere.
Tu su i manastiri Manasija i Ravanica, ali i Senjski Rudnik, i Aleksandrov potkop, koji je nepokretno kulturno dobro od velikog značaja.
Prva obimna istraživanja područja Kučaj-Beljanica urađena su još 1949. godine. Tada su u tom kraju, zaštićeni i proglašeni i prvi spomenici prirode - Velika Atula i Radoševa pećina. Kasnija obimna, višegodišnja istraživanja stručnjaka našeg Zavoda potvrdila su da planinska cjelina Kučaj-Beljanica posjeduje osobine nacionalnog parka. Sama ideja da to i zvanično postane, "provlači" se dvadesetak godina.
Prašumski kompleksi Vinatovača i Busovata su već strogo zaštićeni prirodni rezervati kučajsko-beljaničkog planinskog masiva. Poznati su po očuvanim, vrlo kvalitetnim bukovim šumama. Među njima ima mnogo stabala starijih od 200 godina, dok su neka stabla bukve pravi gorostasi - visoki po 46 metara i prečnika većeg od jednog metra.