Koralno ostrvo Palmerston, površine oko 15 km² i „izgubljeno“ u vodama Tihog okeana je 16. juna 1774. godine otkrio Džejms Kuk a 1954. godine je postalo privatno vlasništvo.
Koralno ostrvo Palmerston, površine oko 15 km² i „izgubljeno“ u vodama Tihog okeana je 16. juna 1774. godine otkrio Džejms Kuk a 1954. godine je postalo privatno vlasništvo.
Palmerston je jedan od atola, koralnih ostrva u obliku prstena, u čijem središtu je plitki zaliv - laguna. Kao i ostali atoli, kojih je najviše u Tihom i Indijskom okeanu, nastao je dinamičkim procesom tokom koga korali rastu oko nekadašnjeg vulkana, formirajući greben. Vremenom se greben širi, dok unutrašnjost vulkanskog ostrva tone, ostavljajući na kraju prsten korala sa lagunom u centru. Cijeli proces traje i do 30 miliona godina.
I danas, mnogo godina kasnije, teško je prići Palmerstonu i cijelom sistemu ostrva. Jednostavno, koralna litica koja spaja ostrvca i formira lagunu, toliko je visoka da veliki brodovi ne mogu da prođu "preko" nje i uplove u mirne vode lagune, dok je Pacifik suviše snažan i opasan da bi se brodovi sidrili sa spoljne strane grebena. Pojedini turistički "kruzeri", kada vremenski uslovi to dozvoljavaju, pristaju da se zaustave na nekoliko sati u blizini grebena i onda prebace turiste čamcima na ostrvo.
U trenutku kada je Kuk otkrio Palmerston, ostrvo je bilo nenaseljeno. Jedini trag nekadašnjeg života bilo je nekoliko grobova i stari naziv Avarau, u prevodu „200 lučkih ulaza“. Rajsko ostrvo počivalo je u miru sve dok 1863. godine brodski stolar Vilijam Marster nije odlučio da se sa ostrva Manue, sa ženom iz Polinezije (dao joj je ime Sara) i njene dvije rođake preseli na Palmerston.
Tamo ga je kao čuvara poslao tadašnji vlasnik ostrva, britanski trgovac Džon Brender. Nakon Brenderove smrti, kraljica Viktorija je dodijelila Palmerston Vilijamu Marstersu, koji je kasnije dobio 23 djece sa svojom suprugom, ali i njenim rođakama. Danas na ostrvu praktično žive "tri loze", od jednog pretka.
Njihovi nasljednici su današnji stanovnici Palmerstona, jedinog iz grupe Kukovih ostrva na kome je do danas engleski maternji jezik. Od 62 trenutna stanovnika ostrva, samo dvije učiteljice i jedna medicinska sestra nisu njegovi direktni potomci.
Marsters je ostrvo prekrio kokosovim drvećem i taj posao je cvjetao sve dok ostrvo i njegova kompletna vegeracija nije bila zaražena biljnom bolešću, koja je "ubila" prinose. Vilijam je u besparici i bez kokosa, jednog od dva osnovna izvora hrane (uz ribu), umro od loše ishrane. Branderovi brodovi su prvih nekoliko godina, svakih šest mjeseci dolazili da pokupe kokosovo ulje koje je proizvodio. A onda su brodovi sve rjeđe svraćali. Šest mjeseci postalo je jednom godišnje, pa jednom u tri godine i na kraju - nikad. Marsters je prije smrti 1899. godine podelio ostrvo na tri dela, prema naslednicima od svake žene.
Palmerston nije ostao odsječen od modernog svijeta. Ima struju i internet, istina nekoliko sati dnevno, katkad i signal za mobilni telefon. Ipak, život na ostrvu po mnogo čemu je oličenje egzotike.
Prodavnice ne postoje, postoje samo dva toaleta, a kišnica se sakuplja za vodu za piće. Novac se ne koristi na ostrvu (moguće je samo naplatiti uslugu od turista), već samo kada se kupuje nešto iz „spoljašnjeg svijeta“. Umjesto novca, praktikuje se robna razmjena. Osnovna hrana su riba i kokos, brodovi tek tu i tamo donesu pirinač, meso...
Glavnu ulicu na pijesku uokviruje nekoliko kuća, dok su ostale "kuće" uglavnom improvizovane barake ili kuće na drveću (zbog čestih tropskih oluja). Na ostrvu nema autobusa, ali postoji crkva, sjedište društvenog života. Ostrvski savjet sastoji se od šest članova, tri „glave“ iz tri grane porodice i još po jedan koga odabere svaka familija.
Životna svakodnevica za žitelje Palmerstona, međutim, gradskom čovjeku djeluje rajski. Dani su dugi, radni sati kratki, a vremena za uživanje mnogo. Stanovnici ostrva žive život koji je za mnoge težak. To je miran i zdrav život, bez stresa i užurbanosti. Ovdje nema kriminala, ubistava, krađa, a najbliže naseljeno kopno je na 4.800 km. Na Palmerstonu se niko ne bije i ništa ne može da pođe po zlu a ljudi su naučili da dijele sve što imaju. Gorivo i namirnice koje se ne mogu naći na ostrvu dopremaju se brodovima dva puta godišnje. Putovanje „na kraj svijeta“ nije moguće avionom niti helikopterom, već samo brodom s Tahitija, i traje devet dana.
Djeca koju obrazuju dvije učiteljice, inače jedine, uz jednu medicinsku sestru, van porodičnog kruga, uveče plivaju ili igraju odbojku. Muškarci se poslije ribarenja okupljaju oko jedinog televizora da gledaju ragbi. Žene poslije dnevnih poslova pletu korpe od palminog drveća i šale se. Glavni porodični izvozni artikal je riba, a turisti, kad uspiju da se probiju do ostrva, uživaju kraljevski.
I rajski dani, očigledno, imaju ponekad drugačije trenutke, o čemu govori činjenica da se stanovništvo Palmerstona smanjuje. Izolacija je glavni razlog odlaska, pa je od 300 stanovnika sredinom prošlog vijeka, danas ostala samo petina (62).
Zbog malog broja stanovnika, mještani Palmerstona sklapaju brakove sa svojim rođacima. Vjenčanja u okviru iste grane porodice su zabranjena.
Kako na ostrvu nema zubara, najstarija mejštanka Mama Aka (92) morala je da otputuje u Rarotongu, preijstonicu Kukovih ostrva, odakle je uspjela da se vrati tek kroz šest mjeseci.
Veliki izazov predstavljaju i tropske oluje, kao i činjenica da brodovi sa zalihama mogu da zakasne. Jednom su brod čekali 18 mjeseci.
(Dnevna doza geografije)