Kvalitet sadržaja elaborata procjene uticaja odnosno izvještaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu je na nezadovoljavajućem nivou dok se procedure više sprovode kako bi se zadovoljila forma nego da bi se suštinski sagledali problemi i utvrdila rješenja koja garantuju najbolje ishode po životnu sredinu, kažu iz NVO Green Home.
Kvalitet sadržaja elaborata procjene uticaja odnosno izvještaja o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu je na nezadovoljavajućem nivou dok se procedure više sprovode kako bi se zadovoljila forma nego da bi se suštinski sagledali problemi i utvrdila rješenja koja garantuju najbolje ishode po životnu sredinu, kažu iz NVO Green Home.
Kako ističu, politička posvećenost zaštiti životne sredine je jako visoka na „papiru“ dok je bitno drugačije stanje u praksi.
“Set važećih zakona i strateških dokumenata mogu se ocijeniti kao veoma povoljni i njihova usklađenost sa EU propisima prema relevantnim ocjenama je u potpunosti zadovoljena ali njihova implementacija nije na zadovoljavajućem nivou. Kapaciteti osoblja koje sprovodi procjenu uticaja i stratešku procjenu su ograničeni, posebno na lokalnom nivou i prevashodno u pogledu zaposlenih ali takođe i u pogledu ključnih kompetencija potrebnih za sprovođenje procedure. U pojedinim opštinama na primjer, sve poslove zaštite životne sredine obavlja samo jedna osoba a ima slučajeva kada ta osoba pored ovog seta zadataka ima i druga zaduženja”, dodaju oni.
Učešće javnosti u projektnoj procjeni uticaja u Crnoj Gori, navode oni, još uvijek je daleko od ishoda koji su projektovani EIA Direktivom.
Kako kažu, učešće javnosti i konsultacije se uglavnom sprovode u okviru zakonskog minimum, a napori da se primijene različite konsultativne metode i omogući kontinuirano uključivanje i kvalitetna razmjena informacija, ideja i rješenja su prije izuzetak nego pravilo.
Prema njihovom mišljenju, javne rasprave često karakterišu nerazumijevanje i nepovjerenje, te veoma udaljeni stavovi i konfrotacije.
“Na sprovođenje postupka procjene uticaja negativno se reflektuju opšti problemi u radu javne uprave kao što su nedovoljna transparentnost u donošenju odluka, slaba međusektorska koordinacija i nedovoljna harmonizacija sektorskih politika. Nedovoljni kapaciteti javne uprave i nedostatak političke podrške organima nadležnim za poslove životne sredine je takođe jedna od slabosti koja je bitno uticala na kvalitet rezultata u procjenama uticaja i slabljenje njihove uloge u očuvanju životne sredine i postizanju održivog razvoja”, ističu iz NVO Green Home.
Kako dodaju, do negativnih uticaja projekta odnosno plana ili programa na životnu sredinu dolazi i zbog nezadovoljavajuće primjene rezultata procjene uticaja odnosno mjera za sprečavanje, smanjenje ili otklanjanje štetnih uticaja, kako zbog nepotpunog tretmana u propisima i nedovoljne uvezanosti u sistem izdavanja dozvola i odobrenja, tako i zbog nedovoljnih kapaciteta inspekcijskih organa.
Takođe,ističu iz ove NVO, kapaciteti profesionalnih kompanija koje su zadužene za pripremu elaborata/izvještaja o procjeni uticaja su nedovoljni, a u odsustvu adekvatnih stimulativnih mehanizama za unaprjeđenje rada nerijetko prevladavaju pragmatični pristupi i nastojanje da se ispoštuje samo minimum zahtjeva u izradi elaborata/izvještaja uz što manje angažovanje resursa firme.
“Gotovo je apsurdno da se strateška procjena uticaja ne primjenjuje na planove davanja koncesija odnosno koncesione akte za eksploataciju voda i šuma. Svjedoci smo stihijske izgradnje malih hidroelektrana u Crnoj Gori a do sada je odobrena izgradnja preko 50 objekata malih hidroelektrana dok kumulativni uticaji ovih projekata na životnu sredinu nijesu procijenjeni. Sa druge strane glavna slabost projektnih procjena je uopšteno prikazivanje početnog stanja, prezentovanje irelevantnih podataka koji nisu fokusirani na područje projekta”, kažu oni.
Prema njihovom mišljenju, to je posljedica slabih baza podataka dok obaveza prikupljanja dodatnih podataka da bi se osigurala pouzdana procjena, zakonima nije propisana.
Ovo, objašnjavaju iz NVO Green Home, otežava procjenu uticaja na životnu sredinu a sa tim u vezi i kasnije definisanje mjera za sprečavanje, smanjenje ili otklanjanje štetnih uticaja koje su u najvećem broju slučajeva opšteg karaktera, nijesu prikladne ili im se ne poklanja dovoljno pažnje.
Ni kapaciteti civilnog sektora nijesu na nivou koji bi omogućio jasno i efikasno uključivanje, te snažnu i fokusiranu prezentaciju argumenta, ističu oni.
Zbog toga su, kažu iz NVO Green Home, sa partnerima razvili projekat koji podrazumijeva cijeli set aktivnosti na sticanju znanja i tehničkih kapaciteta organizacija civilnog društva i medija o izradi konstruktivnih stavova i utemeljenih argumenata tokom javnih konsultancija vezanih za procjene uticaja na životnu sredinu.
Navedeni projekat pod nazivom „Civilno društvo zagovara ekološki prihvatljiv društveno – ekonomski razvoj (CO – SEED)“ finansira Evropska unija, kroz Program za civilno društvo i mediji Evropske unije 2014-2015. a period implementacije trajaće do februara 2019.